فقدان هویت ملّی در افغانستان

مقدمه (۱)

هویت ملّی فراگیرترین، بالاترین و مشروع‌ترین سطح هویت است. هویت ملّی دایرمدار واحد مستقل سیاسی‌ای به نام کشور است، بر این اساس، همه‌ی افرادی که دارای تابعیت کشوری باشند، هویت ملّی مربوط به آن کشور را دارا هستند. هویت ملّی را در گذشته منش ملّی، سجیه‌ی ملّی یا کاراکتر ملّی می‌گفتند. اصطلاح هویت ملّی در دهه‌های اخیر جای‌گزین عبارت منش ملّی و امثال آن گردید و به سرعت عمومیت یافت

در افغانستان، هنوز هویت ملّی به معنای واقعیِ آن، شکل نگرفته است و این امر را می‌توان یکی از مهم‌ترین موانع توسعه‌ی اجتماعی در این کشور، به‌شمار آورد. بررسی عناصر و مؤلّفه‌های گوناگون هویت ملّی (اجتماعی، سیاسی، جغرافیایی، تاریخی، فرهنگی، دینی، زبانی و…) در افغانستان، این ادّعا (عدم شکل‌گیری هویت ملّی) را به روشنی اثبات خواهد کرد.

هویت ملّی در صورتی شکل می‌گیرد که افرادی که از نظر حوزه‌ی جغرافیایی و قانونی عضو یک واحد سیاسی هستند و موضوع قوانین آن کشور می‌شوند، از نظر روانی هم خود را عضو آن واحد سیاسی بدانند. بر این اساس، احساس تعلّق به کشور و متعلّقات هویتی آن باید از سوی فرد پذیرفته شود تا فرد متعلّق به آن هویت ملّی به‌حساب آید و نظام سیاسی نیز، با شهروندانش رویه‌ای واحدی را در پیش بگیرد و از هرگونه تبعیض و نابرابری قومی، نژادی، مذهبی و جنسیتی پرهیز نموده و شهروندان را به شهروندان درجه ۱ و درجه ۲ تقسیم‌بندی نکرده و فرصت‌ها را به‌صورت برابر در اختیار همگان قرار دهد.

محمد نسیم جعفری